Geç Bizans Dönemi

Geç Bizans Dönemi, Haçlı seferlerinin yarattığı siyasal kırılmalardan mimariye, seramikten sikkelere kadar uzanan renkli ama bir o kadar da çalkantılı bir tablo sunar.

✝️ Haçlı Seferleri ve Anadolu’daki İlk Haçlı Kontlukları

Haçlı ordularının Antakya ve Urfa’yı ele geçirerek Haçlı kontlukları kurmaları, I. Haçlı Seferi sonrasında gerçekleşir.

Bu durum, hem Haçlı varlığının Anadolu coğrafyasına yerleşmesini, hem de Bizans’ın doğu sınırlarındaki dengeyi değiştiren önemli bir adımı ifade eder.

🏰 Morea (Peloponnes) Beyliği ve Mistra

Batı’da Bizans mirasını sürdüren yapılardan biri olan Morea (Peloponnes) Beyliğinin başkenti Mistradır.

Mistra, bu beylik için:

• Siyasal merkez,
• aynı zamanda idari odağın toplandığı şehir konumundadır.

Soru bize yalnızca şu net bilgiyi verir: Morea Beyliği’nin başkenti Mistra’dır.

🏗️ İstanbul’un Fethinden Önce Alınan Önlem:  Rumeli Hisarı

1452 yılında, Sultan II. Mehmed, İstanbul’un fethinden önce Karadeniz’den gelebilecek saldırıları önlemek içinönemli bir savunma tedbiri alır:

Rumeli Hisarı’nı yaptırır.

Bu hamle, soruda belirtildiği gibi, kuzeyden gelebilecek tehditleri engellemeye yönelik bilinçli bir stratejik önlemdir.

👑 İmparator I. Theodoros Laskaris ve Kemalpaşa (Nif) Sarayı

İmparator I. Theodoros Laskaris’in (1206–1222) inşa ettirdiği yapılardan biri, Kemalpaşa (Nif) Sarayıdır.

Bu bilgi bize şunu gösterir:

• Geç Bizans sürecinde, saray mimarisi yalnızca başkentte değil, farklı merkezlerde de kendini göstermiştir.
• Theodoros Laskaris’in adı, doğrudan Kemalpaşa (Nif) Sarayı ile anılır.

⛪ Naos ve Kiborion Plan: Khora Manastırı Kilisesi

Sorularda yer alan önemli bir mimari ayrıntı, naosu kiborion planlı olan yapıdır. Bu tanım Khora Manastırı Kilisesine aittir.

• Naos 🕯️: Bir kilisenin ana ibadet mekânı, yani halkın ve ruhbanın toplandığı bölümdür.
• Kiborion plan 🏛️: Naosun ortasında, genellikle dört destek üzerine oturan örtü öğesiyle vurgulanmış bir düzeni ifade eden plan şemasıdır.

Sorunun yanıtı bize, Khora Manastırı Kilisesi’nin naosunun kiborion planlı olduğunu açıkça gösterir.

🎨 Geç Bizans Resim Sanatı: Khora Manastırı Kilisesi

Başkent Konstantinopolis’te Geç Bizans Dönemi resim sanatı örneklerinin en yoğun görüldüğü yapı, yine Khora Manastırı Kilisesidir.

Bu bilgi, Khora’yı:

• Hem mimari planıyla,
• hem de resim programıyla

Geç Bizans’ın en önemli odaklarından biri hâline getirir.

🧩 Mozaikler ve Palaiologoslar Dönemi

Günümüzde İstanbul’daki yapılarda gördüğümüz mozaiklerin büyük çoğunluğu, sorunun bize söylediği üzere, Palaiologoslar Dönemine aittir.

Palaiologoslar Dönemi 🕊️: Geç Bizans’ın son hanedan dönemini ifade eder ve mozaiklerle temsil edilen zengin bir sanatsal üretim dönemi olarak karşımıza çıkar.

Dolayısıyla, bugün İstanbul’da gördüğümüz mozaiklerin ana çerçevesini Palaiologoslar belirler.

⚱️ Geç Bizans Seramikleri: Hangi Grup Görülmez?

Sorudaki seramik grupları içinde, Geç Bizans döneminde görülmeyen tek grup Kırmızı Astarlı Seramiklerdir.

Buna karşılık Geç Bizans’ta:

• Zeuxippus II,
• Champleve,
• Mangan Kahverengi Lekeli Seramikler,
• Tek Renk Sırlı Seramikler

gibi gruplar karşımıza çıkar; ancak Kırmızı Astarlı Seramikler bu döneme ait değildir.

🪙 Bakır Birimler: Assaria

Geç Bizans dönemi sikkelerinde görülen bakır birimlerden biri, sorunun da belirttiği gibi Assariadır.

Assaria 💰: Burada, Geç Bizans’ın bakır para birimi olarak karşımıza çıkar ve sorudaki diğer seçeneklerden bu yönüyle ayrılır.

🪙 Gümüş “Dukat”a Benzeyen Sikke: Basilicon

1282–1328 yılları arasında hüküm süren II. Andronikos döneminde bastırılan ve Venedik gümüş “dukat”ına benzeyen gümüş sikkeleri ifade eden terim Basilicondur.

• Basilicon ⚖️: Soruya göre, II. Andronikos tarafından bastırılan ve biçim olarak Venedik’in ünlü dukatına benzeyen gümüş sikkeyi tanımlar.

Bu bilgi, Geç Bizans para sisteminde basiliconu, hem döneme hem de hükümdara doğrudan bağlı özel bir gümüş birim olarak öne çıkarır.