Türkiye, sahip olduğu zengin flora ve yüksek endemizm oranı ile öne çıkan bir ülkedir. Türkiye’de 12.000’e yakın farklı bitki taksonu bulunmakta olup, bu taksonların 3000’den fazlası endemiktir (endemizm oranı yaklaşık %34,4). 🌿
Endemik bitki türlerinin korunması, biyolojik çeşitliliğin devamı açısından büyük önem taşımaktadır. 🛡️
Kaynaklarda yer alan, Türkiye’ye özgü (endemik) olduğu belirtilen bazı bitki türleri ve bulundukları şehirler/bölgeler aşağıda sunulmuştur:
🗺️ Endemik Türler ve Yayılış Alanları
| 🌿 Endemik Bitki Adı | 📍 Yayılış Alanları (Şehir/Bölge) |
| Sığla (Liquidambar orientalis Mill.) | Dünya üzerindeki tek doğal yayılış alanı, Türkiye’nin güneybatısı ve Rodos Adası’dır. Türkiye’de ana yayılışını Muğla (Köyceğiz, Fethiye, Marmaris) yapar; ayrıca Aydın, Denizli, Burdur ve Antalya’da da yetişir. |
| Bozkır göknarı (Abies cilicica subsp. isaurica) | Sadece Türkiye’de Orta ve Batı Toros Dağlarında doğal yayılış gösterir. |
| Devrenkekiği (Dorystoechas Boiss. & Heldr. ex Benth.) | Dünyada sadece Antalya – Kemer – Tahtalı Dağı bölgesinden bilinen, tek türe sahip endemik bir cinstir. |
| Anadolu kardikeni (Acantholimon anatolicum) | Van – Hoşap ilçesi çevresinde görülen lokal endemik bir türdür. |
| Hoşap kardikeni (Acantholimon hoshapicum) | Karaman – Ermenek – Anamur arası, Abanoz Yaylası gibi Toroslar’ın yüksek kesimlerinde yayılış gösterir (lokal endemik). |
| Kadıncık çalıları (Flueggea anatolica Gemici) | Mersin – Tarsus – Kadıncık Vadisi, Adana – Kozan – Gedikli Köyü, Kahramanmaraş – Andırın yöresinde yayılış gösterir. Yeni tespit edilen yayılış alanları: Adana – Aladağ – Kelerbaşı Köyü üstü ve Osmaniye – Sumbas – Çiçeklidere Köyü, Kırıkköprü Mahallesi civarıdır. |
| Pense ağacı (Cyprinia gracilis) | Mersin çevresi ve Adana ili civarında yayılış gösterir. |
| Diri geren (Sarcocornia obclavata Yaprak) | Türkiye’ye özgü endemik bir türdür. |
| Yanardöner / Sevgi çiçeği (Centaurea tchihatcheffii) | Sadece Ankara – Mogan Gölü çevresinde sınırlı bir alanda yayılış gösterir. |
| Bozkır göknarı (Abies cilicica subsp. isaurica) | Türkiye’de sadece Orta ve Batı Toros Dağlarında yayılış gösterir. |
| Anadolu kitresi (Astragalus microcephalus) | Akdeniz, İç Anadolu ve Karadeniz Bölgelerinde yayılış gösterir. |
| Mart geveni (Astragalus oxytropifolius) | Tokat, Sivas, Amasya ve Kayseri civarlarında görülür. |
| Tokat geveni (Astragalus tokatensis) | Türkiye’ye özgü endemik bir türdür. |
| Civcivotu (Astragalus vulneraria) | Türkiye florasında yer alan endemik bir türdür. |
| Angora tırfılı (Cytisus acutangulus) | Ankara – Beypazarı, Nallıhan – Davutoğlan Köyü (Nallıhan Kuş Cenneti’ne bakan jipsli–marnlı yamaçlar). Ayrıca Hatay çevresinde de yayılış gösterir. |
| Keçitırfılı (Cytisus eriocarpus) | Muğla – Sandras Dağı çevresinde lokal yayılışlı bir türdür. |
| Keçitırfılı (Cytisus drepanolobus) | Batı Anadolu’da İzmir – Tire ve Bozburun Dağı çevresinde, ayrıca İzmir – Ödemiş – Beydağ çevresinde saptanmıştır. |
| Bayır borcağı (Genista aucheri) | Güneybatı Anadolu’da (özellikle Burdur çevresi) yayılış gösterir. |
| Kır borcağı (Genista burdurensis) | Uşak, Afyon, Yozgat, Konya ve İçel çevresinde; Güney ve İç Anadolu geçişlerinde yayılış gösterir. |
| Borcak (Genista sandrasica) | Muğla – Sandras Dağı’na özgü lokal endemik bir türdür. |
| Dirmil borcağı (Gonocytisus dirmilensis) | Burdur – Dirmil civarında sınırlı yayılışa sahip bir türdür. |
| Çığlıkara fundası (Erica bocquetii) | Antalya – Elmalı – Çığlıkara – Dokuzgöl – Akçam mevkiinde sınırlı yayılışa sahiptir. Ayrıca Antalya – Gömbe – Kaş güzergâhında Sinekçibel Geçidi civarında da görülür. |
| Dağgülü (Rhodothamnus sessilifolius) | Sadece Artvin – Murgul’daki magmatik kayalık çıkıntılarda, çok dar bir alanda yayılış gösterir. |
| Anadolu sinirliotu (Plantago anatolica) | Antalya – Akdağ, Denizli – Bozdağ ve Muğla – Boncuk Dağları civarında yayılış gösterir. |
| Kasnak meşesi (Quercus vulcanica) | Kütahya – Murat ve Türkmen Dağları, Konya, Afyon, Isparta – Eğirdir, Kastamonu – Küre Dağları, Çankırı – Ilgaz Dağları, Kayseri – Erciyes Dağı, Ankara – Nallıhan – Sarıçal Dağı çevresinde yayılış gösteren önemli bir endemik meşe türüdür. |
| Yaltırık ahlatı (Pyrus yaltirikii) | Solhan – Bingöl civarında görülen lokal endemik bir türdür. |
| Zingit / Serik armudu (Pyrus serikensis) | Antalya – Serik ve Manavgat ilçeleri çevresinde dar bir alanda yayılış gösterir. |
| Türk alıcı (Crataegus turcicus) | Artvin – Ardanuç çevresinde yayılış gösteren endemik bir alıç türüdür. |
| Efe alıcı (Crataegus yaltirikii Dönmez) | Türkiye florasında kayıtlı endemik bir alıç türüdür. |
| Anadolu kekiği (Thymus cappadocicus) | Türkiye’ye özgü endemik kekik türleri arasında yer alır. |
| Yer kekiği (Thymus pulvinatus) | Sadece Türkiye’de görülen endemik bir kekik türüdür. |
| Fırat kekiği (Thymus haussknechtii) | Sivas, Kayseri ve Malatya çevrelerinde yayılış gösterir. |
| Sivas kekiği (Thymus pectinatus) | Balıkesir – Kaz Dağları’nda yayılış gösteren bir kekik türüdür. |
| Arı kekiği (Satureja parnassica subsp. sipylea) | Ege ve Marmara Bölgelerinde iki küçük popülasyon hâlinde yayılış gösterir. |
| Çam çekemi (Thymelaea aucheri Meissner) | Adana, İçel (Mersin) ve Niğde illeri çevresinde yayılış gösterir. |
| Şah ılgını (Tamarix duezenlii) | Güney Anadolu’da, Adana bölümünde, Çukurova Deltasında görülen endemik bir türdür. |
| Ulaş kantaronu (Hypericum rupestre) | Adana Bölümü’nde (İçel – Mersin) lokal endemik olarak yayılış gösterir. |
| Mut kantaronu (Hypericum vacciniifolium) | Antalya Bölümü’nde (Antalya ve Isparta) görülen endemik bir kantaron türüdür. |
| Alara kantaronu (Hypericum pamphylicum) | Mersin çevresinde lokal endemik olarak yayılış gösterir. |
| Yarayaprağı (Hypericum heterophyllum) | Konya, Antalya ve Isparta çevresinde yayılış gösterir. |
| Zermek (Ruscus colchicus) | Marmara Bölgesi’nin kuzeyi ve Karadeniz Bölgesi boyunca yayılış gösteren bir türdür. |
🌍 Endemik Türlerin Yoğun Olduğu Bölgeler
Türkiye, Akdeniz Havzası, Kafkasya ve İran–Anadolu sıcak noktalarının birleştiği nadir ülkelerden biridir. Bu durum, ülkenin biyolojik çeşitlilik bakımından bir “sıcak nokta” olmasını açıklar. 🔥🌿
Endemizm bakımından en zengin alanlar özetle şunlardır:
- 🏔️ Toros Dağları’nın batı ve orta kesimleri (özellikle Taşeli Platosu)
- 🌾 İç Anadolu ile Doğu Anadolu arasındaki geçiş alanları
- 🏔️ Uludağ Masifi (Bursa)
- ⛰️ Kaz Dağları Masifi
- 🌲 Ilgaz Dağları
Özel olarak belirlenen bazı endemik ve dar yayılışlı tür grupları ve bölgeler:
- 🌲 Toros göknarı alt türü (Abies cilicica subsp. isaurica):
Yalnızca Orta ve Batı Toros Dağları’nda yayılış gösterir. - ⛰️ Ilgaz Dağları endemikleri:
Allium ilgazense, Delphinium ilgazense ve Festuca ilgazensis gibi türler sadece Ilgaz Dağları ile sınırlıdır. - 🌸 Anadolu siklamenleri (Cyclamen):
Dünya genelinde 21 türle temsil edilen siklamenlerin 10 türü Türkiye’de doğal yayılış gösterir ve bunlardan 6 tanesi Türkiye’ye özgüdür. - 🪨 Serpantin endemikleri:
Serpantinli sahalarda gelişen lahanagiller (Brassicaceae) ve karanfilgiller (Caryophyllaceae) içinde çok sayıda endemik tür bulunmaktadır.
Özellikle Alyssum cinsinin Türkiye’deki 99 taksonundan 53’ü sadece Türkiye’ye özgüdür. - 🌱 Cins düzeyinde endemikler:
Cyathobasis Aellen cinsi, sadece ülkemizde bulunan ve tek tür ile temsil edilen (monotipik) endemik bir cinstir (Cyathobasis fruticulosa).
🌳 Odunsu Bitkiler ve Türkiye’nin Önemi
Türkiye, odunsu bitkiler açısından da küresel ölçekte önemli bir gen merkezidir. Özellikle:
- Abies (göknar)
- Picea (ladin)
- Cedrus (sedir)
- Juniperus (ardıç)
- Liquidambar (sığla)
- Castanea (kestane)
gibi orman ağaçlarının çeşitlilik ve gen kaynağı bakımından öne çıktığı bir coğrafyadır. 🌲🌳
Bu endemik zenginlik, Türkiye’nin coğrafi konumunun, iklimsel çeşitliliğinin ve farklı abiyotik özelliklere sahip habitatlarının doğal bir yansımasıdır. 🌍✨
Tags:
Akdeniz Bölgesi endemikleriAnadolu siklamenleribitki coğrafyasıbiyolojik çeşitlilikDoğu Anadolu endemik bitkilerendemizmGenista endemiklerigeven türleriHypericum türleriİç Anadolu endemik bitkilerIlgaz Dağları endemik türlerkasnak meşesiKaz Dağları endemik türlerkekik türlerikorunması gereken türlerorman ağaçları gen merkeziPyrus endemikleriserpantin endemiklerisevgi çiçeğisığla ormanlarıtehdit altındaki türlerToros DağlarıToros göknarıTürkiye bitki gen merkeziTürkiye endemik bitkilerTürkiye florasıUludağ florası
Share:
İlginizi çekebilir
-
Kas 16, 2025
Batı Anadolu, yalnızca antik kentlerin, görkemli tapınakların ve tiyatroların coğrafyası değil; aynı zamanda Hristiyanlık tarihinin en önemli metinlerinden biri olan...
-
Kas 16, 2025
🕋🏰🕌📜🌉 🛡️ 1. Türkiye Selçluları’nın Tarihsel Çerçevesi Türkiye Selçuklu Devleti, Malazgirt Zaferi’nden sonra Anadolu’da siyasi birlik kurmaya yönelmiş ve kısa...
-
Kas 16, 2025
Bizans İmparatorluğu, Roma İmparatorluğu’nun bir devamıdır. Tarihçiler, eski Roma İmparatorluğu ile karıştırılmaması için bu devlete “Bizans” adını vermişlerdir; ancak Bizans...